Bizi zararlı morötesi radyasyondan koruyan ozon tabakası kutuplarda toparlanıyor ancak atmosferin bir bölümünde beklenmedik düşüşler, alt enlemlerdeki toparlanmanın yeterli olmadığını göstermektedir.
Küresel ozon, bazı insan yapımı kimyasallar nedeniyle 1970'lerden beri azalmaktadır. Bu kimyasallara getirilen yasaklamaların ardından, ozon tabakası özellikle kutuplarda iyileşme gösterdi.
Bununla birlikte, bugün Atmospheric Chemistry and Physics dergisinde yayınlanan yeni sonuçlar, daha yoğun nüfus barındıran enlemlerde ozon tabakasının düzelmediğine dair veriler içermektedir. Bu durumun sebebi şu an itibariyle bilinmiyor.
Ozon Tabakası Nedir?
Ozon, yaklaşık 10 ila 50 km yüksekliğinde troposferin üzerinde bulunan stratosferde yer alır. Tropikal enlemlerde üretilen ve atmosfer yolu ile dünyanın dört bir yanında dağılan bir gazdır.
Ozon tabakasının büyük bir kısmı stratosferin alt kısmında yer alır. Ozon tabakası, bitkileri, hayvanları ve insanları DNA'ya zarar verebilecek UV radyasyonunun çoğunu absorbe ederek canlıları güneşin zarlı etkilerinden korumaktadır.
***
1970'lerde, örneğin soğutma sistemleri ve aerosollerde kullanılan CFC'lerin, stratosferde ozon katmanına zarar verdiği keşfedilmiştir. Zararlı etki, Antarktika'da bir ozon deliği oluşturacak kadar kötü düzeylere de varmıştır.
1987'de Montreal Protokolüne giren karar ile birlikte CFC kullanımının azalması nedeniyle son dönemde Antarktik ozon tabakasının iyileştiğine dair bulgular elde edilmiştir.
Bilim adamları bu başarıya rağmen, stratosferin alt kısmında beklenmedik ozon düşüşleri nedeniyle 60 N ile 60 S (Londra 51 N'de) arasındaki stratosferik ozonun muhtemelen daha düşük enlemlerde henüz toparlanamadığını ortaya koydu.
KAYNAK
https://phys.org/news/2018-02-ozone-latitudes-recovering-antarctic-hole.html
Yorumlar
Yorum Gönder